نقش پروبیوتیک ها در بیماری های متابولیک

پروبیوتیک ها میکروارگانیسم­های زنده­ای هستند که اثرات مفید فراوانی بر جمعیت میکروبی دستگاه گوارش و سلامتی میزبان دارند. میکروفلور دستگاه گوارش نقش­های مهمی مانند ایجاد سد مخاطی در برابر پاتوژن­ها، تاثیر بر حرکات دودی روده، تحریک سیستم ایمنی، کاهش جابجایی باکتری­ها (Translocation) و تولید ویتامین­ها را ایفا می­کند. تعادل این فلور گوارشی تحت تاثیر عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک به هم خورده و دستگاه گوارش و سایر ارگان­ها را در معرض ابتلا به بیماری­های مختلف قرار می­دهد. امروزه مشخص شده است که پروبیوتیک­ها علاوه بر اثرات مثبت بر عملکرد دستگاه گوارش مانند بهبود هضم و جذب مواد غذایی، املاح ضروری و همچنین پیشگیری از اختلالات و بیماری­های دستگاه گوارش، باعث کاهش علایم و بهبود روند درمانی بیماری­های متابولیک مانند دیابت و کبد چرب نیز می­گردند.

بیماری کبد چرب:بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) از مهم­ترین علل بیماری­های مزمن کلیوی می­باشد که به دلیل شیوع چاقی، رژیم غذایی نامناسب و کم تحرکی در زندگی امروزی به یک نگرانی و تهدید برای سلامت جامعه تبدیل شده است. این بیماری که هم در کودکان و هم بزرگسالان دیده می­شود، بیشتر در افراد دارای اضافه وزن و چاق بروز می­کند. علاوه بر چاقی، میکروفلور گوارشی هم نقش مهمی در ایجاد مقاومت به انسولین، تجمع چربی و تشکیل فیبروز در کبد دارد. پروبیوتیک­ها با تقویت مخاط دستگاه گوارش و کاهش نفوذپذیری آن، از جابجایی باکتری­ها (Translocation) و اندوتوکسمی جلوگیری می­کنند. هم­چنین با کاهش آسیب­های التهابی و اکسیداتیو و آنزیم­های کبدی نظیر آمینوترانسفراز­ (ALT وAST) باعث بهبود وضعیت بافت کبد می­شوند، که نقش مهمی در درمان این بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن ایفا می­کنند.

سندروم متابولیک:سندروم متابولیک شامل گروهی از عوامل خطر از جمله بالا بودن چربی، قند و فشار خون و همچنین تجمع چربی دور کمر و چاقی شکمی است، که معمولاً به صورت همزمان رخ می­دهند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت را افزایش می‌دهند. در سالهای اخیر اثرات پروبیوتیک­ها بر کاهش کلسترول بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. پروبیوتیک­ها با مهار آنزیم HMG-CoA ردوکتاز که از آنزیم­های مهم در چرخه تولید کلسترول در بدن می­باشد و دکونژوگاسیون نمک­های صفراوی و دفع آنها، میزان کلسترول خون را کاهش می­دهند. همچنین پروبیوتیک ها با مهار آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) در سیستم رنین-آنژیوتانسین باعث کاهش احتباس آب و املاح در بدن و در نتیجه کاهش فشار خون می­گردند.

دیابت:مطالعات متعددی حاکی از وجود اثرات مثبت پروبیوتیک­ها مخصوصا باکتری­های اسیدلاکتیک (لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم) بر دیابت نوع 2 و دیابت بارداری می­باشند. افزایش مقاومت به انسولین، التهاب مزمن خفیف به همراه افزایش سایتوکاین­های التهابی، استرس اکسیداتیو و تولید رادیکال­های آزاد و دفاع آنزیمی ناکارآمد بر علیه این رادیکال­ها از مشخصات دیابت است. پروبیوتیک ، قند خون ناشتا را کاهش داده و با کاهش التهاب سیستمیک، سایتوکاین­های التهابی و استرس اکسیداتیو باعث بهبود حساسیت به انسولین و کاهش عوارض دیابت می­گردند.

Reference:

Watson, Ronald R. and Preedy Victor R. Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics: Bioactive Foods in Health Promotion. , 2016.